«Μα θα πάτε τόσο δρόμο για δύο ανθρώπους;» με ρώτησε μια φίλη όταν της είπα πως την επόμενη ημέρα θα επισκεφτώ ένα από τα πυρόπληκτα χωριά της Φωκίδας.
«Ναι» απάντησα αυθόρμητα, «αφού έχουν ανάγκη για υποστήριξη».
Ευθύς προβληματίστηκα κι αναρωτήθηκα «με τι μονάδα να μετριέται η απώλεια; Είστε πολλοί ερχόμαστε είστε λίγοι δεν μπορούμε;». Μα έτσι θα ήμασταν κάτι άλλο παρά επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Είναι το βαθύτερο νόημα στην Κοινωνική Ψυχιατρική, αυτό που συνοψίζεται στα λόγια του καθηγητή Παναγιώτη Σακελλαρόπουλου, «επίκεντρό μας ο άνθρωπος» γιατί, όπως συμπληρώνει η Αθηνά Φραγκούλη – Σακελλαροπούλου, αν ωφεληθεί από τις υπηρεσίες μας έστω κι ένας άνθρωπος, αυτό θα έχει αντίκτυπο στο σύνολο της κοινότητας.
Το κλιμάκιο της ΚΜΨΥ Ν. Φωκίδας βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στα χωριά της Δωρίδας που βίωσαν την καταστροφική συνθήκη της πυρκαγιάς, κοντά στους κατοίκους και τις αρχές της περιοχής, ανιχνεύοντας ανάγκες και παρέχοντας πρώτες βοήθειες ψυχικής υγείας. Στο Δήμο Δωρίδας επλήγησαν 4 χωριά, κάηκαν περίπου 30 σπίτια, ενώ καταστράφηκαν εκτάσεις με ελαιόδεντρα, βοσκοτόπια και μαντριά, πλήγοντας την κτηνοτροφία και την αγροτική καλλιέργεια της περιοχής. Μέχρι σήμερα η ομάδα των επαγγελματιών ψυχικής υγείας έχει καταγράψει συνολικά 51 ανάγκες πρώτων βοηθειών ψυχικής υγείας.
«Μας έχουν ξεχάσει» λέει μια γυναίκα σε ένα από τα χωριά που επισκεφτήκαμε. «Έχει πέσει όλο το βάρος στην Εύβοια» συμπληρώνει μια άλλη, «ξέρουμε πως είναι μεγαλύτερη καταστροφή εκεί αλλά κι εμείς άνθρωποι είμαστε, κάηκε το μισό χωριό μας κι αν το αφήσουμε θα χαθεί απ’ τον χάρτη». Κοιτάω γύρω μου. Τέτοια ομορφιά. Πόσο κρίμα. Το χωριό στέκεται αμφιθεατρικά πάνω από την κεντρική πλακόστρωτη πλατεία με την επιβλητική πετρόκτιστη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, σχηματίζοντας ένα τεράστιο μπαλκόνι με θέα τον Κορινθιακό Κόλπο, πιο πίσω η Πελοπόννησος και στο βάθος να φαίνεται αχνά η Κεφαλονιά στολίζοντας τον καθάριο ουρανό.
«Κάποτε το χωριό μας είχε 800 κατοίκους, έσφυζε από ζωή. Μας έφαγε ο Καποδίστριας και ο Καλλικράτης» λέει ο γηραιότερος του χωριού συμπληρώνοντας, «το χωριό κρατιόταν με το μαγαζί που λειτουργούσε και συγκέντρωνε κόσμο, τώρα κάηκε κι αυτό». Η γυναίκα που λειτουργούσε το μαγαζί του χωριού, χάνοντας στη φωτιά το σπίτι που μόλις είχε χτίσει και το μαγαζί της, μας λέει πως κρατιέται δυνατή, στα πόδια της, γιατί αν φύγει αυτή το χωριό θα ερημώσει.
Τους ακούω και λυγίζει η καρδιά μου. Μου έρχεται στο νου ο τίτλος της ταινίας του Ντραγκόγιεβιτς «Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται» και σε μια ελεύθερη χρήση του νοήματός της συνδέομαι με όσα βλέπω και σκέφτομαι. «Έχουμε καταγράψει τις ανάγκες σας και θα τις δρομολογήσουμε», λέμε, αλλά βαθειά μέσα μου ξέρω πως οι ανάγκες που χρειάζεται να καλυφθούν είναι πιο βαθιές, δεν ακούγονται. Χάθηκαν κάπου μεταξύ άγνοιας και αδιαφορίας, μέσα στο χρόνο της αλλαγής, στην αποδυνάμωση της υπαίθρου, στο κενό μεταξύ παράδοσης και εκσυγχρονισμού.
Υπάρχει όμως κάτι ακόμα. Κάτι που σαν σπίθα ξεπηδούσε μέσα από τα μάτια αυτών των ανθρώπων. Μια δυναμική, μια ελπίδα. Κάτι ακόμα που μπορεί να κρατά μια κοινωνία στα πόδια της κι αυτό δεν είναι άλλο από το ενδιαφέρον των ίδιων των πολιτών της για τη συνέχεια της ζωής της μέσα από την αναστήλωση του φυσικού, αλλά και του πολιτιστικού της περιβάλλοντος.
Χάνουμε πολλά αν βλέποντας ένα χωριό που χάθηκε στις στάχτες θα κρίνουμε επιφανειακά λέγοντας πως ήταν μικρό, παρατημένο ή ό, τι. Ενώ αλλού…, συνηθίζουμε να συμπληρώνουμε με περίσσεια βεβαιότητα για τη σημασία της ανάγκης. Ενώ αλλού; Τι; Έχει μεγαλύτερη σημασία η απώλεια; Κι έτσι νοερά επιστρέφω και πάλι στο αρχικό ερώτημα «με τι μονάδα να μετριέται η απώλεια;».
Τα χωριά της Φωκίδας έχουν τη δική τους αξία, την ιστορία, την παράδοση και τους ανθρώπους τους. Παραμελήθηκαν μέσα στις αλλαγές του χρόνου, των κοινοτήτων, των πολιτικών του κράτους.
Ας μην αφήσουμε να χαθούν και μέσα στις στάχτες τους. Όχι τόση ομορφιά να πάει χαμένη… ποτέ.
*Η ομάδα ψυχοκοινωνικής παρέμβασης της ΚΜΨΥ Φωκίδας που δρα στο πεδίο, αποτελείται από συνεργάτες επαγγελματίες ψυχικής υγείας της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος που συνδέονται με τα σταθερά κλιμάκια της μονάδας σε Ερατεινή και Ευπάλιο. Μια ομάδα που συνάμα συμμετείχε και εμπλουτίστηκε από την εμπειρία της ψυχοκοινωνικής παρέμβασης στις περιοχές που επλήγησαν στην Β. Εύβοια. Δραστηριοποιείται στα χωριά Ελαία, Άγιο Σπυρίδωνα, Τολοφώνα, Καλλιθέα και Ερατεινή που βίωσαν την καταστροφική συνθήκη της πυρκαγιάς με βάση βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας επιδιώκουν την εστίαση στο εδώ και τώρα προκειμένου να διαχειριστούν αρνητικά συναισθήματα και επιδιώκουν να προάγουν την συνέχεια στην ύπαρξη των ατόμων και των κοινωνιών, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούνται στρατηγικές που αποτρέπουν την ανάπτυξη χρόνιων και δυσλειτουργικών προβλημάτων.
Ιωάννα Καλλία, Ψυχολόγος ΚΜΨΥ Ν. Φωκίδας
Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος
© 2020 - 2021 | Designed with 💗 by 