Στη συλλογή του περίφημου ICP – International Center of Photograph, το Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας που εδρεύει στην Νέα Υόρκη, βρίσκεται η φωτογραφια της γυναικας -συμβολο της Σφαγής του Διστόμου, της Μαρίας Παντίσκα, που με το γεματο πόνο και πίκρα,βλέμμα της “υποδέχεται” και τους επισκέπτες του εξαιρετικου Μουσειο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου!
Αποκλειστικό
Είναι μια φωτογραφια του Ντμίτρ Κέσελ φωτογράφου, πολεμικού ανταποκριτή και δοκιμιογράφου,που”τραβήχτηκε” στις αρχές Νοέμβρη του 1944 λίγους μηνες μετα την Σφαγη των 228 Διστομιτών από τους Γερμανούς Ναζί και λίγες μέρες μετά έγινε η κεντρικη φωτογραφία του αφιερώματος του διάσημου περιοδικου των ΗΠΑ Life,για τα όσα αίσχη έκαναν οι Γερμανοι στην Ελλάδα…Μια φωτο που ταξιδευσε από τότε σε όλο τον κόσμο, αλλά στην Ελλάδα αναδείχθηκε στις αρχές της δεκαετιας του ΄90 χάρη στην παρατηρητικότητα ενος Διστομιτη φοιτητή στο πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, σταλθηκε στο Δημαρχειο της Μαρτυρικης Κωμόπολης της Βοιωτίας και να γινει μετα μια εικόνα με παγκόσμια απήχηση κατα του ναζισμου, του φασισμού και του πολέμου!
Αυτή η φωτογραφία δεν θα μπορουσε να λειπει από το ICP – International Center of Photograph- άλλωστε και ο Ντμίτρι Κέσελ δεν είναι τυχαίος… Πρόκειται για ένα μουσείο και συνάμα σχολείο αφιερωμένο στη φωτογραφία και τον οπτικό πολιτισμό. Το “Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας” (ICP) είναι το κορυφαίο ίδρυμα στον κόσμο αφιερωμένο στην πρακτική και την κατανόηση της φωτογραφίας και της αναπαραγόμενης εικόνας σε όλες τις μορφές της.<< Μέσα από τις εκθέσεις μας- διαβάζουμε στο προφίλ του-, το σχολείο, τα δημόσια προγράμματα και την προσέγγιση της κοινότητας, προσφέρουμε ένα ανοιχτό φόρουμ για διάλογο σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζουν οι εικόνες στον πολιτισμό μας. Από την ίδρυσή μας, έχουμε παρουσιάσει περισσότερες από 700 εκθέσεις και έχουμε προσφέρει χιλιάδες μαθήματα, παρέχοντας οδηγίες σε κάθε επίπεδο. Το ICP είναι ένα κέντρο όπου φωτογράφοι και καλλιτέχνες, μαθητές και μελετητές μπορούν να δημιουργήσουν και να ερμηνεύσουν τον κόσμο της εικόνας>>.Εχει ιδρυθεί το 1974 και από τον Ιανουάριο φετος το ICP άνοιξε το νέο ολοκληρωμένο κέντρο του στην οδό Essex 79, στο Μανχάταν. Το κτίριο των 3.700 m2 διαθέτει γκαλερί, εργαστήρια πολυμέσων, αίθουσες διδασκαλίας, σκοτεινούς θαλάμους και στούντιο επεξεργασίας, κατάστημα, καφετέρια, βιβλιοθήκη ερευνών και δημόσιους χώρους εκδηλώσεων.
Η φωτογραφια της Μαρίας Παντίσκα – μαζί με άλλες φωτό του Κέσσελ- παρουσιαζεται στο ICP, και περιγραφεται,περαν των τεχνικών χαρακτηριστικών, με την εξης λεζαντα :” Ντμίτρι Κέσελ: Η Μαρία Παντίσκα κλαίει ακόμα, τέσσερις μήνες αφότου οι Γερμανοί σκότωσαν τη μητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστομο.”( Dmitri Kessel : Maria Padiska still weeps, four months after the Germans killed her mother in massacre at the Greek town of Distomο. Ο Ντμίτρ Κέσελ από τις αρχές του Νοεμβρίου του 1944 βρέθηκε στην Αθήνα φωτογραφίζοντας, στο πλαισιο αποστολής του Life.Επισκεφθηκε διαφορα μερη που ειχαν εγκληματισει οι Γερμανοι, ενω εκανε φωτορεπορταζ και στα Δεκεμβριανά, στην Αθηνα. Γεννήθηκε το 1902 στο Κίεβο της Ουκρανίας. Ο πατέρας του, όταν ήταν 14 χρονών του χάρισε μια φωτογραφική μηχανή την οποία δεν αποχωριζόταν με τίποτα πιστεύοντας στη δύναμη μιας φωτογραφίας να κρατάει αθάνατα σημαντικά γεγονότα.
Υπηρέτησε στο στρατό της πατρίδας του. Μετανάστευσε στην Αμερική και από το 1925 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη.Σπούδασε φωτογραφία και εργάστηκε σαν πολεμικός ανταποκριτής και δοκιμιογράφος, ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο για το περιοδικό Life. Πέθανε το 1995 στην Αμερική.
Ποια είναι όμως η “ιστορία” της φωτογραφίας της Μαρίας Παντίσκα; Η Δώρα Πλάκα, με καταγωγή των γονιών της από την Κερασιά Δωρίδας Φωκίδας και σύζυγος του Διστομίτη πολιτικού συντάκτη Λουκά Δημάκα, παρουσίασε την ιστορίας της – και πολλά σάιτ την έχουν αναδημοσιευσει…
Γράφει (Onalert.gr): “Λίγους µήνες µετά τη Σφαγή, και συγκεκριμένα την 1η Νοεμβρίου 1944, ο Dmitri Κessel, ανταποκριτής/φωτογράφος του LIFE επισκέφθηκε το Δίστοµο για ρεπορτάζ. Τη στιγµή του κλικ της φωτογραφικής µηχανής του συγκλονισμένου ανταποκριτή, η νεαρή Μαρία Παντίσκα, στέκεται όρθια µπροστά σε µια σκάφη και πλένει τα µαύρα ρούχα της στην αυλή – όλο το χωριό ήταν μαυροφορεμένο για δεκαετίες,ακόμα και οι κουρτίνες, τα τζακόπανα, τα πάντα”…
Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «LIFE» στις 27 Νοεµβρίου του 1944, στη σελίδα 21,μαζί με άλλες από το Δίστομο αλλά και την πληγωμένη από τον ναζισμό Ελλάδα .
«What the Germans did to Greece» (“Τι έκαναν οι Γερµανοί στην Ελλάδα”) είναι ο τίτλος και η λεζάντα της ανέφερε: «Maria Padiska still weeps, four months after the Germans killed her mother in a massacre at the Greek town of Distomo» (»Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, τέσσερεις µήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη µητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο»).
Την Μαρία Παντίσκα – Μίχα, που απεβίωσε στις 12/3/2009 σε ηλικία 84 ετών, την είχα δει αρκετές φορές- δεν της είχα μιλήσει από σεβασμό … γραφει.
Το δημοσίευμα του περιοδικού περιλαμβάνει και άλλα συγκλονιστικά στοιχεία για την σφαγή του Διστόμου – όπως και άλλες »δυνατές » φωτογραφίες του Dmitri Κessel:
“Ο θάνατος του χωριού. Οι Γερμανοί έσφαξαν τους ανθρώπους και έκαψαν τα σπίτια του Διστόμου”
Να ένα απόσπασμα από την σελίδα 22: “Μια απο τις τελευταίες επίσημες γερμανικές πράξεις στην Ελλάδα ήταν η σφαγή του Διστόμου. Μια πόλη περίπου 60 μίλια βορειοδυτικά των Αθηνών. Τον περασμένο Ιούνιο ένας περαστικός Γερμανός ρώτησε τον παππά του Διστόμου πατέρα Σωτήριο Ζήση αν υπήρχαν αντάρτες στην περιοχή. Ο παππάς είπε ότι δεν ήξερε κανέναν. Οι Γερμανοί όμως έκαναν επίθεση στην πόλη. Στην αρχή επέστρεψαν και σκότωσαν τον πατέρα Ζήση. Λίγες μέρες αργότερα μια ομάδα μαυροφορεμένων ανδρών των SS( Eς – Ες) μπήκαν στο Δίστομο, διέταξαν τους ανθρώπους να κλειστούν στα σπίτια τους, πέρασαν από σπίτι σε σπίτι πυροβολώντας όλους αυτούς που μπορούσαν να βρουν. Σε δύο ώρες είχαν σκοτώσει 1000 Διστομίτες από τους 1200.(σ.σ λάθος στοιχεία: 218 είναι οι νεκροί). Οι ελάχιστοι επιζήσαντες έτυχε να βρίσκονται στα βουνά και στα χωράφια. Αφού οι Γερμανοί τελείωσαν με τη σφαγή πήραν λάφυρα και έκαψαν το μικρό χωριό. Δεκαπέντε μέρες αργότερα επέστρεψαν αλλά αυτή τη φορά οι χωρικοί είχαν προειδοποιηθεί και είχαν φύγει στα βουνά. Οι Γερμανοί πήραν λάφυρα για άλλη μια φορά”.
Το νεκρό μωρό και η ουλή της μάνας…
”Πέντε συγγενείς της Κατίνας Πίτσου σκοτώθηκαν στο Δίστομο. Πολλές μεγάλες οικογένειες του χωριού ξεκληρίστηκαν εντελώς”.
”Έξι συγγενείς της Μαρίας Καρούζου, ο πατέρας της, η μητέρα της, ο αδερφός, η αδερφή, ο γαμπρός της και ο τρίχρονος ανιψιός της σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς”.
Το μωρό της ήταν στην αγκαλιά της Ζωής Σεχρεμέλη όταν οι Γερμανοί το σκότωσαν με μια σφαίρα στο κεφάλι. Η ουλή είναι εκεί που η σφαίρα διαπέρασε τον ώμο της μάνας”.(απεικονίζει την ουλή στην πλάτη).
Το Δίστομο είναι ένα χωριό με σπίτια από άσπρη πέτρα στους λόφους κοντά στο βουνό Παρνασσός, αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Τα άδεια κασώματα των παραθύρων δείχνουν ότι τα σπίτια κάηκαν από τους Γερμανούς”.
”Στο νεκροταφείο του Διστόμου θάφτηκαν οι περισσότεροι νεκροί της σφαγής. Πολλοί άλλοι μεταφέρθηκαν στα σπίτια και τοποθετήθηκαν σε τάφους στις πίσω αυλές των σπιτιών από τους ελάχιστους επιζήσαντες που ήταν εκτός του χωριού όταν ήρθαν οι Γερμανοί”. Κάποιοι από τους τάφους , συγγενείς της πεθεράς μου, οικογένεια Σταύρου, ήταν στην αυλή του σπιτιού μας, που μένουμε τα Σαββατοκύριακα…Σκοτώθηκαν μέσα στο σπίτι αυτό…
“Οι Γερμανοί ήρθαν σαν μανιασμένα σκυλιά”
Σε άλλο σημείο γράφει το LIFE :“Στο δρόμο ο φωτογράφος Kessel του Life συνάντησε έναν χλωμό άνθρωπο που ονομαζόταν Ματθαίος Δημάκος (σ.σ. εννοεί Δημάκας). Μιλώντας με δυσκολία είπε: <<Κύριε είμαι Αμερικανός πολίτης. Ήρθα εδώ (από τις ΗΠΑ) το 1934 να επισκεφτώ τη μητέρα μου. Μετά παντρεύτηκα. Ήθελα να γυρίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες και να πάρω τη μητέρα μου και τη σύζυγό μου μαζί. Τώρα δεν έχω κανέναν να πάρω μαζί μου. Οι Γερμανοί ήρθαν σαν μανιασμένα σκυλιά. Η γυναίκα μου τους ικέτευε, παρακαλώ μην μου τα παίρνετε όλα. οι Γερμανοί την πυροβόλησαν. Το μωρό μας έκλαιγε. Έτσι οι Γερμανοί το πυροβόλησαν στο κεφάλι. Το μωρό ήταν οκτώ μηνών» (μετάφραση από αναγνώστη του arahova.wordpress και αναδημοσίευση από http://distomoarchives.blogspot.gr/ ).
Ο Ματθαίος Δημάκας – πέθανε στο Σικάγο πριν μερικά χρόνια – ήταν κατά τις μαρτυρίες ο άτυπος μεταφραστής του Kessel καθώς ήταν μετανάστης στις ΗΠΑ από το 1912. <<Ήταν αδελφός του παππού του άντρα μου- Λουκά Δημάκα. Συνολικά 218 άντρες,γυναίκες και παιδιά,πολλά αβάπτιστα, σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα του Ιούνη του 1944,στο Δίστομο.»
Πως εντοπίστηκε το τεύχος του LIFE το 1980- 81
Αλλά και ο αρχικός εντοπισμός του τείχους του LIFE, έχει την δική του ιστορία, γραφει η Δωρα Πλάκα: Το βρήκε το 1980-1981 ο δραστήριος Διστομίτης Δημήτρης Πίτσος, νέος μετανάστης-φοιτητής τότε στην Καλιφόρνια :Εψαχνε στην βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου του Μπέρκλευ όταν τυχαία έπεσε πάνω σε φωτοτυπίες του τεύχους με το Δίστομο: “Σηκώθηκε η τρίχα μου μόλις είδα την φωτογραφία της γιαγιάς μου, μάνα του πατέρα μου, την Κατίνα Πίτσου. Και πιο κάτω την ιστορία του Ματθαίου Δημάκα, αδελφού του παππου μου, πατέρα της μητέρας μου…”.
Η νύφη του Γουέντι Μανκουσο, σύζυγος του Διστομίτη Γιάννη Πίτσου, ανέλαβε να βρει το κανονικό τεύχος- βρήκε δύο τεύχη σε παλαιοπωλείο στο Σαν Φραντζίσκο.
Ο θείος του Γιώργος Δημάκας, επίσης κάτοικος Σαν Φραντζίσκο, έστειλε (σημείωση συντάκτη: έφερε ο ίδιος από την Αμερική αυτοπροσώπως) το ένα τεύχος στον Δήμο Διστόμου – έτσι ξεκίνησε η πορεία της φωτογραφίας-σύμβολο…”.
* Να προσθεσουμε και κατι που μαθαμε: Οταν κυκλοφόρησε το Life το 1944 , ενας ελληνικης καταγωγης κατοικος των ΗΠΑ, ειδε την φωτογραφια, την εκοψε απο το περιοδικό, την εβαλε σε ενα φάκελο και την ταχυδρόμησε στο Δίστομο στο όνομα της άγνωστής του Μαρίας Παντίσκα… Αυτή την κρατησε στο συρτάρι της- μόνο στους δικούς της ανθρώπους την ειχε δείξει…Η πορεία της αρχισε πολλά χρόνια αργότερα…
Λ. ΛΥΓ.
© 2020 - 2021 | Designed with 💗 by 