Προγεννητικός Γενετικός Έλεγχος: Τα όρια ανάμεσα στην πρόληψη και στην επιλογή

Βιολέττα- Ειρήνη Κουτσομπού, MA, MSc*

Πριν λίγες μέρες διαβάζοντας ένα άρθρο γνωστής πολιτικής εφημερίδας, με εντυπωσίασαν οι εξελίξεις της γενετικής και της τεχνολογίας. Παρόλο, βέβαια, τον ενθουσιασμό, μετά από λίγο άρχισα να προβληματίζομαι σχετικά με τα όρια. Το θέμα του προγεννητικού ελέγχου φέρνει ένα από τα πιο σύνθετα ηθικά, κοινωνικά και επιστημονικά ζητήματα όχι μόνο της εποχής μας αλλά κυρίως αυτής που έρχεται.

Πρόληψη ή επιλογή;

Ο προγεννητικός έλεγχος καθιερώθηκε για να ελέγχεται η υγεία του εμβρύου, να ενημερώνονται οι γονείς και να μπορούν να πάρουν αποφάσεις. Με αυτή τη λογική, η συγκεκριμένη γνώση, εξυπηρετεί τον άνθρωπο και την ποιότητα ζωής.

Όμως, το ίδιο εργαλείο φέρνει στο προσκήνιο δύσκολα ηθικά ερωτήματα. Είναι άλλο να αποτρέπεται μια σοβαρή πάθηση και άλλο να «επιλέγονται» χαρακτηριστικά όπως το φύλο, το χρώμα ματιών, ή όπως διάβασα αντικατάσταση μιτοχονδριακού DNA από ωάριο υγιούς δότριας. Σίγουρα ακούγεται ελπιδοφόρο για γυναίκες με αυτό το ιστορικό αλλά και χωρίς να είμαι γιατρός, πόσο ασφαλής είναι μακροπρόθεσμα η χρήση μιτοχονδρίων από άλλη γυναίκα;

Και κάπου εκεί γεννιέται ο φόβος μιας νέας μορφής ευγονικής, όπου η κοινωνία θα ορίζει ποιο παιδί θεωρείται «κατάλληλο» και ποιο όχι.

Τι είναι κανονικό και τι όχι. Ποιος το αποφασίζει και με ποια κριτήρια;

Είναι μόνο ζήτημα υγείας και ποιότητας ζωής;

Θα θεωρηθεί στο μέλλον κοινωνικά αποδεκτό να μην γεννιούνται παιδιά με αναπηρίες;

Αυτό υπονομεύει την αποδοχή της διαφορετικότητας και γενικότερα της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Και της κληρονομικότητας μας. Του ποιοι είμαστε. Από τη μια, το δικαίωμα των γονέων να αποφασίζουν. Από την άλλη, το δικαίωμα του παιδιού να έρθει στη ζωή χωρίς να προγραμματιστεί εκ των προτέρων. Η επιστήμη προσφέρει τα εργαλεία αλλά η κοινωνία καλείται να θέσει τα όρια.

Απαιτείται ισχυρό νομικό και ηθικό πλαίσιο.

Το κρίσιμο είναι να αξιοποιείται ο γενετικός έλεγχος για να προλαμβάνει τον πόνο και τις ασθένειες, χωρίς να υπονομεύεται η αξία της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου.

*Η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού είναι πτυχιούχος Αγγλικής Φιλολογίας και Ψυχολογίας από το State University of New York/Empire State College των ΗΠΑ.

Συνέχισε τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο, αποκτώντας Master of Arts στην Αγγλική και Συγκριτική Λογοτεχνία στις ΗΠΑ και Πιστοποιητικό Εξειδίκευσης στη Διδασκαλία της Αγγλικής ως Ξένης Γλώσσας (TEFL) από την Ελληνοαμερικανική Ένωση στην Ελλάδα.