Η δύναμη της μειοψηφίας

Στέφανος Σταμέλλος:

Τα εκλογικά συστήματα -και στην αυτοδιοίκηση- είναι κομμένα και ραμμένα

στα μέτρα της καταπίεσης και της ανελευθερίας της σκέψης.

[Είπα κι εγώ να φιλοσοφήσω λίγο… καιρός είναι. Γιατί πράγματι ο κόσμος δεν αλλάζει!]

Το να ανήκει κανείς στις μικρές μειοψηφίες της κοινωνίας πάντοτε είχε πολλές δυσκολίες, μέχρι να θεωρείται και επικίνδυνο. Αυτό ισχύει και σήμερα, κάτω από άλλες συνθήκες βέβαια∙ και σε μικρότερο ίσως βαθμό. Δύσκολο είναι να δηλώνει κανείς: αναρχικός, οικολόγος, άθρησκος, χορτοφάγος, ομοφυλόφιλος. Δύσκολο είναι να νιώθει «μια ζωή» στο περιθώριο, χωρίς καμιά ελπίδα να περάσει το κατώφλι του 3% του Δημοτικού ή του Περιφερειακού Συμβουλίου -για παράδειγμα- εξασφαλίζοντας εκατοντάδες υποψηφίους με την ποσόστωση ανδρών – γυναικών. Και μια σειρά άλλων περιπτώσεων περιθωριακού «εκτοπισμού» λόγω αρχών, απόψεων και αντιλήψεων.

Παρ’ όλα αυτά, η δύναμη της μειοψηφίας είναι αυτό το διαφορετικό, το πρωτοποριακό, το προοδευτικό. Λένε ότι αυτό που «υποχρεώνει» -συνήθως- κάποιον να καταταχθεί στη μειοψηφία, είναι η ιδεολογική και φιλοσοφική του προσέγγιση των θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία και τη ζωή. Λένε επίσης ότι η ανθρωπότητα πράγματι έχει προχωρήσει μέσα από κάποιες πρωτοβουλίες και προσπάθειες μειοψηφιών∙ ενώ η πλειοψηφία είναι συνήθως συντηρητική, αργή, υποταγμένη στα θεμελιωμένα προνόμια, βολεμένη. Μην ξεχνάμε ότι κάθε άποψη που σήμερα είναι γενικά αποδεκτή, κάποτε ήταν εκκεντρική, μη αποδεκτή. Ο Αλμπέρ Καμύ έλεγε ότι «Δημοκρατία δεν είναι εξουσία της πλειοψηφίας, αλλά υπεράσπιση της μειοψηφίας». Το γεγονός ότι μπορεί κάποιος να είναι με το μέρος της πλειοψηφίας, δεν σημαίνει ότι έχει και δίκιο. Γι’ αυτό «εάν βλέπετε πως είστε με το μέρος της πλειοψηφίας, αυτό είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι πρέπει ν’ αλλάξετε» έλεγε ο Μάρκ Τουαίην.

Σε κάθε περίπτωση το να αποδέχεται κανείς τη διαφορετική μειοψηφούσα άποψη, ιδεολογία, τρόπο ζωής και σκέψης, δεν είναι ζήτημα σωστού ή λάθους∙ είναι ζήτημα ελευθερίας. Γιατί κανείς δεν μπορεί να κρίνει με βεβαιότητα ποιος έχει δίκιο και ποιος έχει άδικο. Ο δρόμος μέσω της ελευθερίας είναι ο μόνος σωστός δρόμος να φθάσουμε στο σωστό και στο αληθινό∙ και «Η ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ευκαιρία για να γίνουμε καλύτεροι» έλεγε ο Αλμπέρ Καμύ. Δεν υπάρχει ελευθερία, αν δεν είσαι ελεύθερος να μπορείς να κάνεις και λάθος! Το σωστό λοιπόν είναι: σεβασμός στις μειοψηφίες και συνύπαρξη, με εκατέρωθεν συμβιβασμούς, με ελευθερία, χωρίς διακρίσεις και παραγκωνισμούς.

Όλα αυτά φαντάζουν ουτοπία; Έτσι κι αλλιώς στις σύγχρονες κοινωνίες -στο σύστημα του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού και της έντονης διαστρωμάτωσης της κοινωνίας με τα ακραία φαινόμενα του πλούτου και της φτώχειας- δεν μπορεί να υπάρξουν πραγματικά ελεύθερες επιλογές και ελεύθερες εκλογές, που να μπορούν να εκφράζονται οι μειοψηφούσες απόψεις χωρίς εμπόδια. Τα εκλογικά συστήματα, που έχουν αναλάβει να υπηρετήσουν αυτή την σκοπιμότητα, είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα της καταπίεσης και της ανελευθερίας της σκέψης. Και γιατί οι άνθρωποι ακολουθούν την πλειοψηφία; Γιατί η πλειοψηφία έχει δίκιο; «Όχι! Γιατί έχει δύναμη!» λέει ο Πασκάλ. Εσείς λοιπόν με τη δύναμη κι εμείς με την ελευθερία!