Τα φαινόμενα καύσωνα δεν είναι βεβαίως άγνωστα στο ελληνικό καλοκαίρι, ενώ τα τελευταία χρόνια -σύμφωνα με τους μετεωρολόγους- καταγράφονται τάσεις ανόδου των μέσων θερμοκρασιών και των υψηλών τιμών των καλοκαιρινών μηνών.
Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του μετεωρολόγου Δημήτρη Ζιακόπουλου, η πιο υψηλή θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη (και ως τέτοια είναι καταγεγραμμένη στα επίσημα αρχεία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού), είναι οι 48 βαθμοί Κελσίου, που μετρήθηκαν στις 10 Ιουλίου 1977 στην Ελευσίνα και το Τατόι.
Ισχυρότατος καύσωνας είχε καταγραφεί από 17 ώς 20 Ιουλίου 1973. Στις 19 Ιουλίου πολύ υψηλές θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν σε: Λαμία 46,5 °C, Ελευσίνα 46,4 °C , Αγχίαλο 46,2 °C, Τανάγρα 46 °C, Λάρισα 45,2 °C.
«Η θερμοκρασία των 48 βαθμών είναι το απόλυτο ρεκόρ όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη. Διατηρώ πολλές επιφυλάξεις για την εγκυρότητα του ως άνω ρεκόρ, το οποίο σημειώθηκε μια μέρα που στην Πάρνηθα είχε ξεσπάσει πυρκαγιά», είχε σχολιάσει ο κ. Ζιακόπουλος.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί:
48.0°C: Ελευσίνα, Αττική 10/7/1977
47.5°C: Νέα Φιλαδέλφεια, Αττική 26/6/2007
47.2°C: Τρίκαλα 23/8/1958
46.5°C: Φθιώτιδα 19/7/1973
Φονικοί καύσωνες
Ο καύσωνας που έπληξε τη Θεσσαλία τον Αύγουστο του 1958, με το θερμόμετρο να σκαρφαλώνει στους 47,2 βαθμών στην πόλη των Τρικάλων, είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περίπου 600 άτομα. Σε δυσθεώρητα ύψη έχει φτάσει ο υδράργυρος και σε άλλες πόλεις όπως στη Λαμία και στην Ελευσίνα τον Ιούλιο του 1973 (46,5 και 46,4 βαθμούς Κελσίου αντίστοιχα) στο Άργος και τη Νέα Φιλαδέλφεια τον Ιούνιο του 2007 (46,4 και 46,2 βαθμοί Κελσίου).
Δεν θα μπορούσε φυσικά να μην γινόταν αναφορά στον πιο φονικό καύσωνα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας διάρκειας 11 ημερών, που είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 4000 άνθρωποι. Μια πραγματική τραγωδία που κανείς δεν περίμενε ότι θα συνέβαινε σε μια χώρα που είναι συνηθισμένη στις συχνές επισκέψεις των θερμών αέριων μαζών από την Αφρική και οι οποίες ανεβάζουν τις θερμοκρασίες ακόμα και πάνω από τους 40 βαθμούς κελσίου. Ωστόσο η απουσία κλιματιστικών και η διάρκεια του συγκεκριμένου καύσωνα που συνοδεύτηκε κι από την άγνοια των ανθρώπων εκείνης της εποχής για την επικινδυνότητα του φαινομένου, έγιναν η αιτία να έχουμε εκατόμβες νεκρών μετά την αποχώρησή του στις 31 Ιουλίου του 1987.
Παρότι οι ανώτατες θερμοκρασίες δεν σημείωσαν ρεκόρ, ο καύσωνας του ’87 είχε μεγάλη διάρκεια. «Στην Αθήνα η μέγιστη θερμοκρασία ήταν επί οκτώ συνεχείς ημέρες ίση ή μεγαλύτερη των 41 βαθμών και ήταν εξαιρετικά υψηλές οι ελάχιστες τιμές της θερμοκρασίας, τουλάχιστον στις έξι από τις οκτώ ημέρες», ανέφερε ο κ. Ζιακόπουλος.
Ο καύσωνας του Ιουνίου του 2007, που συνδέθηκε με την καταστροφική πυρκαγιά της Πάρνηθας, ήταν ο ισχυρότερος μεταπολεμικά καύσωνας Ιούνιο μήνα. Ακολούθησαν οι καύσωνες του Ιουνίου του 1982 (μέγιστες θερμοκρασίες στη Ν. Φιλαδέλφεια 44,6°C και στα Τρίκαλα 43,8°C) και του Ιουνίου του 2014 (μέγιστες θερμοκρασίες στην Κάτω Τιθορέα 42,7°C στην Πυργέλα του Αργους 42,3°C και στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» 40,6°C).
Τα «επεισόδια καύσωνα» παρατηρούνται από το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου ως το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.
Υπάρχει σαφώς μια αυξητική τάση τέτοιων «επεισοδίων» τα τελευταία χρόνια. Αυτό, σύμφωνα με τον Δ.Ζιακόπουλο (ΚΑΙΡΟΣ, «Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ», ΤΟΜΟΣ ΙΙ), «υπαινίσσεται αλλαγές στη μεγάλης κλίμακας ατμοσφαιρική κυκλοφορία στην ευρύτερη περιοχή του ανατολικού Ατλαντικού, της Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής, οι οποίες φαίνεται να συνδέονται με την κλιματική αλλαγή».
Στους παρακάτω πίνακες καταγράφονται τα σημαντικότερα επεισόδια καύσωνα στην Ελλάδα από το 1955 έως το 2008 καθώς και ορισμένα χαρακτηριστικά τους