Μαρία Παντίσκα (1925-2009) Η Ιστορία μιας Φωτογραφίας

Του Δημήτρη Φαφούτη*

Το Σάββατο 10 Ιουνίου 1944 τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής, που διακήρυτταν τον πολιτισμό του υπερανθρώπου και της αρείας φυλής, έγραψαν μια από τις πιο αιματοβαμμένες σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το μαρτυρικό Δίστομο γνώρισε την απερίγραπτη σφαγή και τον όλεθρο, σε στιγμές αφάνταστου ξεπεσμού του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπου «σώπαιναν οι λύκοι γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι». 225 Διστομίτες (5 βρέφη, 53 γυναίκες, 167 άνδρες) γαζώθηκαν από τις σφαίρες των αδίστακτων Ούνων δολοφόνων.

Στην επέτειο της συμπλήρωσης των 50 χρόνων από το τραγικό γεγονός (10-6-1994) οι «Φίλοι του Λόγου» των Άσπρων Σπιτιών της Παραλίας Διστόμου και το περιοδικό τους ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ, κυκλοφόρησαν αφιερωματικό τεύχος για τα τραγικά γεγονότα της Σφαγής. Το πολυσέλιδο αφιερωματικό τεύχος περιείχε τρείς ενότητες:

Α. Κείμενα ιστορικά, χρονικό της μεγάλης Σφαγής, διηγήσεις επιζώντων της μεγάλης τραγωδίας, ντοκουμέντα των γεγονότων και όσες φωτογραφίες ήταν διαθέσιμες. (Τάκης Λάπας, Σωτήρης Πατατζής, Νίκος Ασημάκης, Σπύρος Μελετζής, κ.α.)

Β. Θέσεις και απόψεις ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών για να αποτιμήσουν τις πράξεις εκείνων των ημερών και να τις συνδέσουν με την παγκόσμια κατάσταση της εποχής. (Μητροπολίτης Ιερώνυμος, Ιάκωβος Καμπανέλης, Μαρία-Νεγρεπόντη Δελιβάνη, Χρήστος Μαλεβίτσης, Γιάννης Σταμούλης, Π. Τέτσης, Μάνος Χατζιδάκις, κ.α.)

Γ. Λογοτεχνικά κείμενα με αφορμή τα τραγικά γεγονότα του Διστόμου (Γ. Ρίτσος, Κ.Μπέης, Α. Τσούρας, Νικ. Βρεττάκος, Ιωάννα Καρατζαφέρη, Νέστορας Μάτσας, Γ. Βαφόπουλος, Μάρω Βαμβουνάκη, Αργύρης Σφουντούρης, κ.α.)

Στο αμερικανικό περιοδικό LIFE (29-11-1944) είχε δημοσιευθεί η φωτογραφία της 19 χρονης τότε Μαρίας Παντίσκα η οποία είχε διασωθεί κατά την ημέρα της Σφαγής. Η φωτογραφία πάρθηκε από αμερικανό δημοσιογράφο του περιοδικού, όταν μετά από μέρες επισκέφτηκε το μαρτυρικό Δίστομο.
Το περιοδικό ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ, κατά την περίοδο της συγκέντρωσης των ντοκουμέντων της Σφαγής, ανέσυρε την ξεχασμένη φωτογραφία από το LIFE, την αποτύπωσε στο αφιερωματικό τεύχος και με την κυκλοφορία του την έκανε γνωστή εντός και εκτός της χώρας.

Έγινε έτσι αυτή η φωτογραφία της μαυροφορεμένης Μαρίας Παντίσκα, σημείο αναφοράς της Σφαγής του Διστόμου. Έγινε αφίσα στους τοίχους. Έγινε σύμβολο αιώνιου πένθους αλλά και ελπίδας για την οριστική συντριβή του Φασισμού και της μαύρης ιδεολογίας του.

Φ. 1 : Το εξώφυλλο του αφιερωματικού τεύχους
Φ. 2 : Η Μαρία Παντίσκα σέρνει το χορό μαζί μας την ημέρα της επετείου.
Φ. 3 : Η Μαρία Παντίσκα, με την μικρή εγγονή της. Εκείνη δεν θα ζήσει ό,τι τραγικό έζησε η γιαγιά της.

*Ο Δημήτρης Χ. Φαφούτης γεννήθηκε στα 1947. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Μενδενίτσα Λαμίας. Τέλειωσε το γυμνάσιο Λαμίας, όπου έκανε και την πρώτη του εμφάνιση στον Λαμιακό Τύπο. Σπούδασε Χημικός Μηχανικός στο ΕΜΠ, επάγγελμα που ασκεί σήμερα στο εργοστάσιο παραγωγής Αλουμινίου στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας.Ποιήματά του έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί στον Τύπο και στα περιοδικά “Νέα Εστία”, “Θεσσαλική Εστία”, “Πνευματική Ρούμελη”, “Ιωλκός”, “Έρευνα” κ.α. Έχει εκδώσει έξi ποιητικές συλλογές και δύο βιβλία δοκιμίων.
Συνιδρυτής και διευθυντής επί σειρά ετών του λογοτεχνικού περιοδικού Εμβόλιμον.
Είναι ιδρυτικό μέλος του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων και Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.