«Βαρύς» χειμώνας κοροναϊού

Ακούγεται παράδοξο, αλλά στην πραγματικότητα μέχρι την πανδημία τα lockdown τέτοιας υφής καταγράφονταν μόνο ως ακραίο σενάριο των επιδημιολόγων που έκαναν προτάσεις κυρίως για το ενδεχόμενο μιας πανδημίας γρίπης ανάλογης με αυτής του 1918, παρά ως πραγματική πολιτική επιλογή.

Το μόνο που είχε δοκιμαστεί ήταν οι πρακτικές επιθετικής τοπικής καραντίνας που είχε δοκιμάσει η Κίνα στην αντιμετώπιση του SARS. Όμως, όταν ξέσπασε η πανδημία και όταν οι χώρες διαπίστωσαν ότι απέτυχε η επιδημιολογική επιτήρηση και ότι δεν ήταν εύκολη η εφαρμογή μαζικών τεστ, ιχνηλάτησης και απομόνωσης κρουσμάτων, κυρίως εξαιτίας ελλιπούς προετοιμασίας των συστημάτων υγείας, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως και η κυβέρνηση των ΗΠΑ, αποφάσισαν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή από τα lockdown.

Ακόμη και οι όποιες φωνές είχαν ακουστεί στην αρχή που θεωρούσαν ότι ένας βαθμός διασποράς έπρεπε να γίνει ανεκτός για να αρχίσει να οικοδομείται ανοσία στον πληθυσμό, γρήγορα παραμερίστηκαν. Αυτό είχε να κάνει τόσο με το φόβο μήπως ξεφύγει η κατάσταση, που ενισχυόταν και από ιδιαίτερα απαισιόδοξες σχεδόν εκβιαστικές προβολές ορισμένων μαθηματικών μοντέλων (που και τότε και αργότερα αμφισβητήθηκαν σφόδρα και εντός της επιστημονικής κοινότητας), όσο και με την αγωνία για τις αντοχές των συστημάτων υγείας.

Βέβαια, η εμπειρία ήταν στην πραγματικότητα αντιφατική. Τα lockdown κατάφεραν στο τέλος να επιβραδύνουν σε σημαντικό βαθμό τη διασπορά του ιού, κυρίως μέσα από την κατακόρυφη πτώση της συχνότητας και πυκνότητας κοινωνικών συναναστροφών.

Όμως, στις περισσότερες χώρες δεν απέτρεψαν πολύ σημαντικό αριθμό κρουσμάτων και θυμάτων, σε σημαντικό βαθμό συσχετιζόμενων και χώρους όπως τα γηροκομεία. Ακόμη και η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που επέλεξε πιο περιορισμένα μέτρα, η Σουηδία, εν τέλει δεν απέφυγε τους μεγάλους αριθμούς θανάτων σε γηροκομεία.

Την ίδια στιγμή τα lockdown έφεραν στο προσκήνιο και το πρόβλημα της κοινωνικής ανισότητας. Σε χώρες όπως η Βρετανία ή η Γαλλία φάνηκε ότι το τίμημα ήταν πιο υψηλό σε πληθυσμούς με μεταναστευτική καταγωγή, αποτέλεσμα και των κοινωνικών συνθηκών που ενίσχυσαν μορφές ευαλωτότητας, φαινόμενο ακόμη πιο έντονο στις ΗΠΑ όπου π.χ. οι μαύροι έχουν πολύ μεγαλύτερη ευαλωτότητα από τους λευκούς, σε μεγάλο βαθμό και εξαιτίας των σωρευμένων προβλημάτων υγείας που δημιουργεί η κοινωνική ανισότητα και η άνιση πρόσβαση στα συστήματα υγείας.

Η αλήθεια είναι ότι η εικόνα είναι αρκετά διαφορετική σε σχέση με την άνοιξη. Όντως, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα αυξάνονται σε σημαντικό βαθμό. Βέβαια αυτό αντανακλά και τα πολύ περισσότερα τεστ που γίνονται και την πολύ μεγαλύτερη διασπορά του ιού μέσα στην κοινότητα. Η θνησιμότητα δεν δείχνει ανάλογα αυξητικές τάσεις. Όμως, αυξάνονται σταδιακά οι νοσηλείες και τα κρούσματα που χρειάζονται ΜΕΘ, αν και όχι ακόμη στα επίπεδα της περασμένης άνοιξης. Και βέβαια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ο τρόπος ζωής είναι ήδη αρκετά «χειμερινός», δηλαδή με μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων να μετακινούνται σε κλειστούς χώρους.